Friday 31 December 2021

Kabilar Igala: Al'adunsu, Adinin su, Aurensu, da Tarihin su.


A cewar tsofofi, launin baƙi da launin rawaya yana da mahimmanci ga tarihin masarautar Igala.


Wanda ya Kasance a gabashin kogin Niger da Benue, kuma ya haye ko'ina cikin Niger a Lokoja, jihar Kogi ta Najeriya, shine asalin yan kabilar Igala.

Adadin mutanen kabilar Igala da ake kira 'Attah.' Kalmar Attah kawai tana nufin 'Uba' kuma cikakken taken mai mulki shine 'Attah Igala', ma'ana, Uban Igalas (kalmar Sarki a kabilar Igala shine onu).

Attah Ayegba Oma Idoko da Attah Ameh Oboni sune biyu daga cikin manyan Attah na masarautar Igala. Labari ya nuna cewa Attah Ayegba Oma Idoko ya ba da ƙaunatacciyar 'yarsa, Gimbiya Inikpi ta hanyar binne ta a raye don tabbatar da cewa kabilar Igala sun ci nasarar yaƙin neman' yanci daga mulkin Jukun.

Dokar Gimbiya Inikpi a halin yanzu tana tare da alheri a Idah (hedikwatar ƙasar Igala). Ana nuna ta a matsayin jaruma.

Kuma, an san Attah Ameh Oboni da jarumta da jajircewa. Tsayayyar tsayin dakarsa ga Turawan Burtaniya da gwagwarmayar da ya yi na tsayar da wasu tsoffin al'adun Igalas sun yi fice. Ya mutu ta hanyar kashe kansa don hana shirin turawan Burtaniya waɗanda ke son a tumɓuke shi daga ƙasar.

Hakanan, a cikin al'adar Igala, jarirai daga wasu sassan masarautar kamar Ankpa suna samun zanen fuska uku masu zurfi a kowane gefen fuskan su,a matsayin hanyar gane juna.Wannan al'ada a lokacin yaƙe-yaƙe tsakanin kabilu a ƙarni na 17 da yanzu ya zama ruwan dare.





















Mutanen Igala sun yi imani da fifikon Ojo Ogbekwugbekwu (Allah Mai Iko Dukka). Suna kuma bautar gumakan kakanninsu da himma. Ana yin bukukuwan allolin su a tsakanin wasu yayin bukukuwa na ilei.Bugu da kari, mutanen Igala suma sun yi imani da wanzuwar Ilei (watto wannan duniya) da Oj’ona (lahira). Oj’ona ita ce duniyar kakanni kuma an kuma yi imanin cewa Oj’ona ci gaba ne na ilei.


Auren kabilar Igala.

Tsarin aure yana farawa ne bayan yarjejeniya tsakanin miji da matar. Bayan haka, duka iyalai biyu suna gudanar da binciken akan dangin surukan su. Ana yin hakan ne saboda sun yi imanin duk wata siffa da aka samu a cikin dangin ta ko nashi za ta kasance cikin su.

Kuma bayan cikakken gamsuwa,dangin miji zasu zaɓi wasu membobin gidan da ake girmamawa don su je su nemi auren matar. Matar zata sanar da dangin ta game da zuwan surukan ta.

Bayan wannan shi ne gabatarwa, wanda ake yi a matakai uku wato; gabatarwa ga dangin mahaifinta, na dangin mahaifiyarta da gabatarwar matar. Gabatarwar dangin uba da na uwa daya ne, bambancin kawai shine sunan kawai.

A ranar daurin auren, iyalai biyu da masoyansu suna taruwa don shaida haɗuwar aure. Dangane da ibadar aure, an shimfiɗa tabarma da shimfida sabon mayafi akan tabarma. Daga nan amarya za ta zo cikin rukunin kawayenta.

Za su zo suna rawa suna kiɗan da aka buga kuma suna gaishe da iyalai. Za su koma sai ta canza mayafi ta sake maimaita gaisuwar sannan ta sake komawa. Za ta sake dawowa amma a wannan karon kawai tare da manyan kawayenta guda biyu kuma ta tsaya kan tabarma





Za a nemi su zauna kuma kawayenta za su ce kugunta yana mata ciwo don haka, ba za su iya zama ba. Dangin ango za su ci gaba da yin musu likin kuɗi har sai sun ga dama sun zaune.

 

Shi kuma ango yana yin ado da irin rigar da amarya ta sanya, yana zuwa da abokansa guda biyu. Da farko za su ƙi zama suna jiran dangin amarya su yi musu likin kuɗi amma ba shakka, hakan ba zai faru ba; a maimakon haka, iyalai da abokansa ne za su yi likin. za su zauna kan tabarmarsu wadda aka baje zani akanta.

Bayan haka, mai magana da yawun dangin ango zai zo da goro, sadakin amarya, da abin sha sannan ya gabatar da su ga masu shiga tsakani na dangin amarya yana neman su ba su 'yarsu ga ɗansu. Iyalin amarya yanzu za su tambayi 'yarsu ko su yarda kuma za ta amince da hakan.

Bayan hakan dangin amaryan zasu yarda tare da gargadin yarsu cewa ba sa cin goro sau biyu kuma suna kuma ba wa dangin ango shawara cewa daga yanzu ciyarwa, sutura, da lafiyar' yarsu zai zama alhakinsu. Za su kuma gargadesu da kar su mayar da 'yarsu abun duka da tozartawa. Daga nan za su ba da diyarsu aure.

Bayan, wannan bikin ne za a fara sauran shagulgulan biki.

 





 Kayan gargajiya na mutanen Igala.

 

Wani abu mai ban sha'awa game da kayan gargajiya na Igala shine, maimakon mai da hankali kan yanayi ko salo, ana amfani da launuka alamar gargajiya.

A cewar dattawan kabilar Igala, launin baƙi da launin rawaya yana da mahimmanci ga tarihin masarautar Igala. Baƙin launi yana nuna wadatar ƙasar Igala. An haɗa shi da ma'adanai, danyen mai, da takin ƙasa. Baƙar launi alama ce ta cigaba da wadatan arzikin ga mutanen Igala. Launi mai launin rawaya yana nuna alamar karimci na ƙabilar. Hakanan yana wakiltar zinare alamar cigaba da wadatar arziki.

 

Takaitaccen tarihin mutanen Igala

 

Yana da mahimmanci a bayyana anan cewa Igala da Igbo suna da muhimman alaƙa na tarihi, kakanni da al'adu. Eri wanda aka ce ya yi ƙaura daga kudancin Masar ta yankin Igala, ya zauna, ya kafa al'umma a tsakiyar kwarin kogin Anambra (a Eri-aka) a Aguleri inda ya auri mata biyu. Matar farko, Nneamakụ, ta haifa masa yara biyar.

 

Na farko shine Agulu, wanda ya kafa Aguleri (Shugaban kakannin gidajen masarautar Eri) (daular Ezeora wacce ta samar da sarakuna 34 har zuwa yau a Enugwu Aguleri), na biyu shine Menri, wanda ya kafa Umunri / Kingdom of Nri, sannan Onugu, wanda ya kafa Igbariam da Ogbodulu, wanda ya kafa Amanuke 

 

Ta biyar ita ce diya mai suna Iguedo, wacce aka ce ta haifi wadanda suka kafa Nteje, da Awkuzu, Ogbunike, Umuleri, Nando, da Ogboli a Onitsha. A matsayin ɗayan yaran Eri, Menri yayi ƙaura daga Aguleri, wanda shine kuma har yanzu shine, haikalin kakannin Umu-Eri (Umu-Eri da Umu-Nri). Matarsa ta biyu Oboli ta haifi ọanjaja, ɗan da shi kaɗai ya kafa Masarautar Igala a Jihar Kogi.

 

Kannywood: Nafisa Abdullahi na daya daga cikin manyan binciken da ake yi a Google a shekarar ta 2021




Jaruman cikin shirin fim din Labarina ta shiga sahun fitattun jaruman Nollywood na kudancin Najeriya, Destiny Etiko, Tonto Dikeh da Zubby Michael.

Ita ce ta shida a rukunin taurarin fim bayan Destiny Etiko, Zubby Michael, Pere, Tonto Dikeh, Iyabo Ojo da kuma Olu Jacobs.

Haka kuma, Nafisa ita ce tauraruwar Kannywood daya tilo da ta samu matsayi na 10 a fagen bincike na Google.

Sai kuma Rahama Sadau, Fati Washa, Maryam Yahaya da Hadiza Gabon da Ke biye da ita.

Amfani da Google na karuwa akai-akai tun ranar daya.

Har ila yau, shafin yana da sunan rukuni, tare da ƙungiyar mawaƙa da waƙa da kanta da wasanni da ƴan wasan kwaikwayo da kuma fina-finai da kansu tare da tambayoyin da aka fi yawan yi.

Nafisa tana da mabiya fiye da miliyan biyu a Instagram da 176,600 a Twitter da kuma wasu miliyan biyu a Facebook.

Kamar yadda bayanai suka nuna, Nafisa ta fara shahara ne a shafin daga ranar 3 zuwa 9 ga watan Janairun 2021.

 

 Hakan dai bai rasa nasaba da kammala kashi na biyu na fim dinta da aka dade ana yi ba, wanda zai fara fitowa a karshen watan Disambar 2020.

 Neman Tauraron ya karu zuwa kashi 93 cikin 100 a watan Satumba, a daidai lokacin da shirin Labarina karo na 3 ya kasance.

Bugu da kari, manazarta Nafisa Abdullahi ta karu zuwa kashi 100 daga ranar 5 ga watan Disamba zuwa 11. Idan kuma ba ku manta ba, yana da alaka da kayan kwalliyar da NAFCOSMETICS ta kaddamar.

 

 Mazauna Abuja babban birnin Najeriya ne suka fi neman Jaruma Nafisa ruwa a jallo   sai kuma Rivers da Legas da kuma Kaduna

Shekara biyu kenan ba a kara ganin Nafisa Abdullahi a harkar fim ba kafin ta fara fitowa a cikin shirin fim na Labarina a shekarar 2020.

 Fim din wanda Aminu Saira na Saira Movies ne ya bada umarni, Nafisa ta taka rawa a matsayin jarumar da labarin ya taso a kanta.

 Tun bayan fitowar Labarina ba a samu wani fim da Nafisa ta fito a ciki ba wanda ya kusa shaharar Labarina.

 

 Yayin da tauraruwarta ke haskawa, ta kaddamar da sabon kamfaninta na kayan kwalliya na Nafcosmetics a watan Nuwamba 2021.

 

 Bugu da kari, tauraruwar ta shahara da tafiye-tafiye zuwa kasashen Turai da Amurka, inda take zuwa neman karin karatu ko yawon bude ido.

 

By: Firdausi Musa Dantsoho

Monday 20 December 2021

PRESS RELEASE , NNPC NOT CONDUCTING SURVEY, NOT RECRUITING.

 


The Nigerian National Petroleum Company Limited (NNPC), wishes to draw the attention of the general public to a fake competition trending online which claims to celebrate a so called “Anniversary Event”.

In the purported contest, unsuspecting participants are encouraged to carry out a survey by filling out a questionnaire on their knowledge of the Company, with the eventual winner standing the chance of winning some cash reward of up to $8,000 (Eight thousand dollars).

The NNPC has nothing to do with the purported anniversary event contest and is advising members of the public to decline any participation in the survey as it is a SCAM.

In the same vein, NNPC would also like to once again inform the public that the information circulating in the Social Media that NNPC is conducting a recruitment exercise IS NOT TRUE and the public should disregard it in its entirety.

The NNPC hereby reiterates that whenever it decides to conduct a recruitment exercise or send out information to the public, it will do so through authentic public communication channels, particularly the NNPC’s website (www.nnpcgroup.com).

  Garba Deen Muhammad

  Group General Manager

  Group Public Affairs Division

  NNPC.

  Abuja.

  20.12.21

 

Friday 3 December 2021

Abinci biyar 5 da Ke zuke sukari a jikin mu

 

 


Nau'in abincin da muke ci koyaushe yana da tasiri mai zurfi akan lafiyar mu na yau da kullum , ko dai mai kyau ko mara kyau. An danganta yawan cin abinci mai sukari da yanayin kiwon lafiya da yawa da suka haɗa da kiba da nau'in ciwon sukari na 2. Yawan cin waɗannan abinci da abubuwan sha masu sukari, Abu ne da ba a  iya kaurace masa  kuma iya abun da mutum zai iya yi shine daidaita yawan cin su.


 

Idan aka yi la’akari da yawan ƙalubalen kiwon lafiya da ke da alaƙa da shan sukari da kuma matsalolin da ke tattare da shi, ba zai zama mummunan ra’ayi ba idan mun ƙara yawan abincin  da aka sani don zube sukarin da Ke cikin abincin da mu Ke ci kuma yana rage sakin sukari cikin jinin mu. Wannan zai taimaka sosai wajen rage haɗarin cututtuka da yawa da ke da alaƙa da yawan shan sukari, musamman ma ciwon sukari.

Kadan daga cikin ƴan misalan irin waɗannan abincin sune:

 



1. Wake da lentil

Wake da lentil suna daya daga cikin abinci masu gina jiki saboda sinadarai masu gina jiki wanda ya ƙunsa irinsu fiber, magnesium, da furotin waɗanda aka sani suna da tasirin rage sukarin jini. Kasancewa su da fiber Mai yawa da rashin daukan sitaci shima yana taimakawa wajan narkar da abinci a hankali da kuma yana taimakawa haɓaka jikin mu wajan amsawar sukari  bayan cin abinci.

 

2. Kale



Kale ana ɗaukarsa a matsayin  abinci Mai inganci ne saboda wadataccen sinadaran sa wanda ya haɗa da fiber da flavonoid antioxidants waɗanda ke taimakawa wajan rage yawan sukari na jini ta hanyar zuka sukari mai yawa a cikin abincin . Flavonoid antioxidants da ake samu a kale kamar quercetin da kaempferol suma suna da tasirin wajan rage yawan sukari.

 

3. Berries



Irin su blackberry, rasberi, da strawberry suna da wadatan  fiber, minerals, na antioxidant a cikinsu. Duk waɗannan sinadiran da berries suka kunsa ya sa ya zama kyakkyawan abinci da Ke haɓaka daidaituwan sukarin a jini. Cin su yana da alaƙa da raguwar insulin bayan cin abinci da matakan sukari na jini, kuma suna taimakawa wajen haɓaka insulin da kuma cire glucose daga jini.

 

4. kubewa

 


Okra 'ya'yan itace ne mai lafiya kuma baya ga kasancewa da sinadirai masu ban sha'awa, kuma yana da wadataccen sinadarai masu rage 

sukari kamar su polysaccharides da flavonoid antioxidants. Rhamnogalacturonan yana da tasirin anti-diabetic, isoquercitrin da quercetin 3-O-gentiobioside kuma suna da kaddarorin anti-diabetic waɗanda ke taimakawa hana wasu enzymes waɗanda zasu iya haɓaka sukarin jini.

 

5. Tuffa

 


Tuffa na ɗaya daga cikin 'ya'yan itatuwa masu yawan sinadaran gina jiki kuma suna dauke da sinadirai irin su fiber da kwayoyin shuki irin su quercetin, chlorogenic acid, da gallic acid. Duk waɗannan sinadirai suna da alaƙa wajan rage sukarin jini da kariya daga ciwon sukari da kuma cin su kafin cin abinci yana da alaƙa da raguwar sukarin jini bayan cin abinci.

By: Firdausi Musa Dantsoho

Yadda Ake hada Miyan Taushe Mai Dadi.

 




 Kuna da bukukuwa da kuke ɗaukin yi? Kuna da wani biki da kuka rasa wanni irin  miya zaku dafa? Idan eh, ya kamata ku gwada Miyan Taushe kuma za ku yi farin ciki da yin hakan. Miyan Taushe abinci ne na Arewacin Kasar Najeriya kuma Hausawa da Fulani ne ke cin sa. Miya ce da ake hadda wa da  kabewa (pumpkin) kuma galibi ana cin sa  lokutan bukukuwa, amma wasu suna ɗaukar sa a matsayin abinci na asali (kamar don abincin rana ko abincin dare). A cikin wannan girke-girken namu na yau, zan koya muku yadda ake hadda Miyan Taushe.

 

Miyan Taushe yana da sauƙin dafa wa, ga daɗi sosai, kuma yana da sinadarai masu gina jiki. Ku bi ni yayin da nake ɗaukar ku ta hanyar matakan  yadda ake hadda shi.                     

Abubuwan bukata don hada Miyan Taushe

Kuna buƙatar abubuwan da ke gaba don yin Miyan Taushe:

 

*kabewa (pumpkin) guda daya

 

* kofi daya na man ja ko man gyada

 

*½ kofin gyada (nikkaken gyada)

 

*Nikkaken  tumatir

 

*Nikkaken Barkono 

 

*Alayyahu yankakken 

 

*Albasa niƙkake

 

*Kayan kamshi da dandano kamar thyme, curry, maggi, da gishiri.

 

*Kifi ko nama

 

*Kofuna 3 na ruwa

 

Yadda ake hadda miyan taushen

1. A dora tukunya mai tsafta a wuta sannan a zuba man ja ko man gyada.

2. A Yanka albasa a saka a cikin tukunyan.

3. A bar albasan ta soyu na tsawon mintuna 3 zuwa 5 a ƙarƙashin matsakaicin zafi har sai ta zama launin ruwan kasa.

4.  A zuba  niƙkaken  tumatir, barkono, da albasa. Sai a soya na minti 10.

5. A yanka kabewan a zuba a tukunyar ya dafu.

6. A Ƙara kofuna 2 na ruwa a tukunyar dafa miyan  kuma.

7. Sai a sa kifi ko nama a cikin tukunyar dafa miyan sai a bashi  damar dafuwa na mintina 20.

8. Sai ki Yanka ƙarin albasa ki ajiye su a gefe tare da yankakken alayyahun ki.

9. Ki sa gyadan ki  niƙkake a cikin tukunyar miyan ki sai a dafa na mintuna 5 zuwa 8.

10. Sai a sa  kayan ƙamshi da dandano(maggi, curry, gishiri, da dai sauransu) sai a kuma motsa miyan da kyau. A Ba sa minti 10 ya dafu.

11.  Ku ɗanɗana domin tabbatar da komai ya daidaita   idan akwai buƙatan kari sai a kara.

12. A Rage zafin wutan sai a zuba albasa da yankakken alayyahu a ba shi damar ya turara  na mintuna 10 zuwa 15.

13. Shi kenan Miyan Taushen ku ya haddu.     

 

 A gargajiyance, galibi ana cin Miyan Taushe da Tuwon Masara, Tuwon Shinkafa, Tuwon Alkama,  Tuwon Dawa, masa da sinasir.

 

By: Firdausi Musa Dantsoho

 

Hanya mafi sauƙi don hadda Nkwobi mai daɗi

 


 Nkwobi abinci ne mai yaji daga yankin Kudu maso Gabashin Najeriya, wanda ake yi da naman saniya, daidai kafar sa. Abincin  ne na musamman, akan same shi a gidajen abinci, wuraren cin abinci da wurin shaye shaye, kuma ana jin daɗinsa a matsayin kayan kwadayi ko ainihin abinci.

Yawanci, ana amfani da kanwa don haɗa shi, amma za ku iya maye gurbinsa  da abun da aka fi sani da ncha ko ngo wanda ya fi kyau ga  lafiya, ba ya kumbura ciki  kuma ba zai sa ku yi zawo ba.

 

Abubuwan bukata sune:

 

*Kafar saniya

*Man ja

* Kanwa

*NikakkenKa kwallon ehuru 

*Crayfish nikakke

* Barkono nikakke

* Attarugu 

* Albasa

* Kayan dandano

* Gishiri 

* Ganyen Utazi 

 

 

Yadda Ake hadda Nkwobi Kafar saniya

 

1. Da farko zaki yanka ƙafar saniya zuwa girman da kike so, sai ki wanke, ki sa a cikin tukunya.

2. Sai ki sa sinadaran dandanon ki, kayan kamshi, yankakken albasa da ruwa kadan sai ki rage wutan zuwa matsakaicin zafi har sai ya dahu sosai. Sai ki sa gishiri, ki motsa kuma ki tabbatar da cewa babu wani sauran ruwa a ciki.

3. A cikin wani kwano, sai ki hada kanwan ki da ruwa kadan sai ki motsa. Sai ki tace hadin da kyau a cikin wanni kwano mai kyau  sannan ki ajiye a gefe.

4. Ki zuba man jan ki  daidai a cikin busasshiyar tukunyar ki da aka bushar sannan a zuba hadin da aka tace a ciki kadan_kadan, ana rika motsawa da muciya har sai man jan ya koma rawaya kuma ya yi kauri.   

5. Sai ki sa crayfish nikakke, barkono da  ehuru. Sai a juya sosai har sai komai ya haɗu yada ya kamata 

6. Sai a zuba  ƙafar saniya da aka dafa a cikin man jan kuma a motsa sosai tare da muciya.

7. Sai a mayar kan murhu  a dumama.


8. Toh Nkwobi ya hadu sai a  shirya nkwobi a kwano A yi masa ado da zoben albasa da yankakken ganyen utazi.

By: Firdausi Musa Dantsoho